มันเคยเกิดขึ้น หนังประท้วงในยุคแห่งความเปลี่ยนแปลง

มันเคยเกิดขึ้น การประท้วง โดยประชาชน ในแต่ละประเทศ แต่ละสถานะการณ์ ต่างมีชนวนทางสังคม การเมือง แล้วก็ประวัติศาสตร์แตกต่าง ได้แก่ จะเทียบการประท้วงในไทยกับฮ่องกงหรือเบลารุส ก็บางครั้งอาจจะพอใช้ในบางมิติ แม้กระนั้นไม่ครอบคลุมทั้งผอง และไม่ทุกรายละเอียด จะน่ากลัวแค่ไหน

ในโลกภาพยนตร์ มันเคยเกิดขึ้น เหตุการประท้วง ลงถนนหนทาง นัดหมายหยุดงาน รวมทั้งการใช้พลังด้านสังคม โดยวัยรุ่นเพื่อสั่นคลอนอำนาจและก็นโยบายทางด้านการเมืองรวมทั้งจริยธรรมอันคร่ำครึ ที่คงจะถูกทำเป็นหนังเยอะที่สุด น่าจะเป็นเรื่องราวที่เรียกรวมๆว่า May 68 หรือเรื่องราวเดือนพฤษภาคมปี 1968 ในประเทศฝรั่งเศส

อันเป็นการประท้วงของนักศึกษารวมทั้งราษฎรจำนวนนับล้านที่สม่ำเสมอยาวนานหลายสัปดาห์ อันเปลี่ยนเป็นจุดเปลี่ยนแปลงทางประวัติศาสตร์ทางความคิดรวมทั้งอุดมการณ์ของประเทศ

อีกทั้งในด้านดีแล้วก็ด้านที่ยังเป็นข้อติดค้าง – ทั้งเป็นเหตุการณ์ที่ยังคงถูกเล่ารวมทั้งตีความในลักษณะต่างๆผ่านภาพยนตร์ฝรั่งเศสเยอะๆมาจนกระทั่งตอนนี้

หนังเกี่ยวกับ May 68 ที่ผู้ชมในไทยคงจะคุ้นกันดีเป็น The Dreamers จากปี 2003 ของผู้กำกับเบอร์นาโด แบร์โตลุชชี่ ภาพยนตร์เรื่องนี้ดังในหมู่นักดูหนัง คาดว่า

เพราะว่าฉากโชว์เนื้อหนังมังสาของศิลปินวัยรุ่นในขณะนั้น (ที่ตอนนี้เป็นรุ่นกลาง เตรียมไปสู่รุ่นใหญ่) โดยเฉพาะอย่างยิ่งเอวา กรีน และหลุยส์ กาเรล น่าสนใจเป็นหนังมิได้แสดงภาพการคัดค้าน May 68 อย่างชัดเจน จนถึงในฉากในที่สุด

แม้กระนั้นทั้งยังเรื่องกลับเฝ้ามองเด็กวัยรุ่นสามคน อเมริกันหนึ่งแล้วก็ฝรั่งเศสสอง ที่หมกตัวในบ้านเพื่อหนีจากความปั่นป่วนรวมทั้งแสวงหาความสำราญทางร่างกายในเวลาที่เพื่อนที่อายุรุ่นราวคราวเดียวกันกำลังลุกฮือต้าน และก็เรียกร้องความเปลี่ยนแปลงอย่างตั้งใจอยู่บนถนนหนทางในกรุงปารีส นี่เป็นงานฉาวโฉ่ที่ทั้งยังฉลองรวมทั้งประชดประชันความพล่านแล้วก็ความสับสนทางกายรวมทั้งปัญญาของวัยรุ่น เป็นหนังที่หาดูไม่ยากและก็เคยฉายในไทยมาแล้ว

 

หนังอีกสองเรื่องที่ผู้เขียนชอบแต่อาจจะต้องเสาะแสวงหาสักเล็กน้อย

คือ Regular Lovers ของฟิลลิป การ์เรล และ Something in the Air ของโอลิวิเย อัสซายาส เรื่องแรก Regular Lovers เป็นหนังขาวดำ ที่มีภาพบรรยากาศ การประท้วง ที่ประหลาด! หลอกหลอนความรู้สึก เป็นบทกวีแห่งความว้าเหว่ ท่ามกลางกองเพลิง และความยุ่งเหยิง ไม่ได้รุนแรง แต่เต็มไปด้วยคลื่นพลัง ทางอารมณ์ของคนหนุ่มสาว

ก่อนที่จะหนัง จะตัดผ่านไปอีก 1969 เพื่อชี้ให้เห็นว่า คนหนุ่มสาวที่ต่อสู้ ผ่านจุดหักเหที่เปลี่ยนชีวิตรวมทั้งความรู้ความเข้าใจในโลกของตน อาจจะไม่อาจจะหาคำตอบที่แจ่มชัดได้ว่าโลกที่พวกเขาปรารถนาเป็นอย่างไร แล้วก็พวกเขาพร้อมจะเผชิญหน้ากับมันหรือเปล่า ข่าวหนัง มาร์เวล

ส่วน Something in the Air ของอัสซายาส มีชื่อฝรั่งเศสว่า Apres Mais หรือ “หลังเดือนพฤษภา” นี่เป็นหนังที่ว่าด้วยเรื่องของศิลปินในสมัยต่อจากปี 68 รวมทั้งการต่อสู้ทางความคิดทางศิลป์แล้วก็อุดมการณ์ รวมทั้งภาวะที่ความแคบของการแสดงออกทั้งยังในฐานะปัจเจกและก็ฐานะนักแสดงที่แบกความหวังของผู้ร่วมอุดมการณ์

จะมองเห็นได้ว่า หนังที่เกี่ยวกับ May 68 ชอบเป็นหนัง ว่าด้วยคนหนุ่มสาว และนิสิตหัวใจกบฏ ทั้งที่ การต่อต้านในคราวนั้น มีทั้งยังนักเรียน คนงานท่าเรือ คนงานรถไฟ คุณครู และประชาชนทั่วไป ที่แข็งขืน จลาจลต่อต้าน

ทั้งยังรัฐบาล ต่อต้านคนรุ่นเก่า เย้ยกฎหมาย รวมทั้ง ท้าทายกรอบศีธรรม ที่สังคมฝรั่งเศส สมาทานมาตลอด ตั้งแต่ก่อนสงครามโลก แล้วก็จากสมัยอาณานิคม

แต่ว่าในขณะเดียวกัน หนังกลุ่มนี้ ก็มักชี้ให้เห็นว่า การคัดค้าน มิได้นำมาซึ่ง ผลอันโรแมนติกเสมอ – เนื่องจากแม้สังคมฝรั่งเศส จะถูกกระชากอย่างหนัก จากการลุกฮือ

จนกระทั่ง ต้องปรับศูนย์ และก็เปลี่ยนทิศทาง แต่ว่านักศึกษา ไม่ได้ชนะ แล้วก็ผลอื่นๆ ที่ตามมา มีทั้งยังด้านดีและด้านร้าย มีทั้งยังความสมใจ และก็ ความล้มเหลว มีอีกทั้ง ความทรงจำและบาดแผล

แม้กระนั้นนั่นไม่ใช่สิ่งที่ “น่าผิดหวัง” ไม่ใช่เครื่องเตือนใจว่าการต่อต้านจะไม่นำไม่สู่การเปลี่ยนแปลง หนังเกี่ยวกับ May 68 อันที่จริงแล้วเป็นหนังที่ยกย่อง “วิญญาณกบฏ” (เอียงซ้ายถึงซ้ายมากมาย) อันเป็นเนื้อแท้ของหัวใจคนวัยหนุ่มสาวในยุโรปในขณะดังกล่าว

หนังพวกนี้ทำให้เห็นว่า วิญญาณกบฏเป็นภาวะ ของการเติบโตของตัวตนและก็สังคมที่สำคัญ จำเป็น เป็นการเปลี่ยนแปลงผ่านที่ปฏิเสธไม่ได้ แม้ประเทศ อยากก้าวไปด้านหน้า ไม่ว่าผลปรากฏ ว่าจะสวยงาม หรือบอบช้ำเพียงใด ยังมีหนังฝรั่งเศสอีกหลายเรื่องที่เอ่ยถึงเหตุการณ์ May 68 และก็วิญญาณกบฏของคนหนุ่มสาวในสมัยนั้น

โดยเฉพาะหนังจากผู้กำกับยุค New Wave ทั้งฌอง-ลุค โกดาร์ ฟรังซัวส์ ทรุฟโฟท์ หลุยส์ มาล และอื่นๆ แต่หนังในเชิงข้อมูลและการเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ กลับเป็นหนังของคนทำหนังอังกฤษกิวดี้ ลาเวทซ์! เรื่อง Mai 68 (ภาษาฝรั่งเศส เดือน May คือ Mai) ที่รวบรวมข้อมูล สัมภาษณ์ และเรียบเรียงเหตุการณ์อันยุ่งเหยิงในตอนนั้นให้เห็น และมีฟุตเทจเก่าจากตอนนั้นให้ดูมากมาย